پلدختر: شهر تاریخی و با هویتی فرهنگی فراوان
پلدختر (Poldokhtar): شهر تاریخی و با هویتی فرهنگی فراوان
شهر پلدختر (پل دختر – Poldokhtar) یکی از شهرهای استان لرستان در غرب ایران است. این شهر مرکز شهرستان پلدختر واقع شده است. از نظر جغرافیایی، پلدختر در دامنه کوه‌های زاگرس واقع شده و از جنوب به رشته کوه‌های پهناز، از شمال به شهرستان خرم‌آباد و از شرق به استان چهارمحال و بختیاری محدود می‌شود. این شهر به دلیل طبیعت زیبا، آب و هوای معتدل و مناظره‌های چشم‌نواز گردشگران زیادی را جذب می‌کند. این شهر باستان در دوران هخامنشیان بنا شده و به عنوان یکی از شهرهای دیگر این دوره به شمار می‌رود. نام این شهر به خاطر فرهنگ و هنرهای هخامنشی شهرت دارد.
مرکز داده میزبان پک واقع در استان لرستان شهر پلدختر است.
[lwptoc]
تاریخچه شهر پلدختر
تاریخچه پلدختر
تاریخچه‌ی شهر پلدختر به دوران باستان بازمی‌گردد و با توجه به وجود مکان‌های تاریخی مهم در این منطقه، این شهر به عنوان یک ناحیه تاریخی شناخته می‌شود. در طول تاریخ، این ناحیه تحت تأثیر فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف قرار گرفته است.
یکی از نقاط تاریخی مهم در این منطقه، تخت جمشید است که به عنوان یکی از مهم‌ترین مجموعه‌های باستانی ایران شناخته می‌شود. تخت جمشید، کاخها و ساختمانهای باستانی در دوره هخامنشیان بوده است و به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شده است. این مکان نمادی از قدرت و تمدن هخامنشیان در زمانهای باستانی است.
در دوره‌های بعدی، شهر پلدختر همچنان نقش مهمی در تاریخ منطقه ایفا کرده است. با ورود اسلام و پس از آن، تحت حکومت دولت‌ها و حکومت‌های مختلف قرار گرفته و تا امروزه به عنوان یکی از شهرهای مهم استان لرستان و جاذبه‌های گردشگری باقی مانده است.
تاریخچه‌ی هر شهر به علت پیچیدگی و طولانی بودن ممکن است حاوی جزئیات بسیاری باشد، و اطلاعات منحصر به فرد بیشتری در مورد تاریخچه‌ی شهر پلدختر ممکن است در منابع تاریخی و آثار باستانی موجود باشد.
نام پلدختر
نام پلدختر
پل کرودختر یا پل دختر، یکی از سازه‌های مهم دوره ساسانیان در ایران است که به دلیل تاریخچه‌اش و موقعیت جغرافیایی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در زیر، برخی اطلاعات بیشتر در مورد این پل آورده شده است:
- تاریخچه و ساختار:
- پل کرودختر یا پل دختر، به دوره ساسانیان تعلق دارد و بر بقایای پلی قدیمی‌تر از دوره هخامنشیان ساخته شده است.
- این پل بر روی رودخانه کشکان و در مسیر ارتباطی بین شهرهای شاپورخواست و جندی شاپور واقع شده است.
- نامگذاری:
- نامگذاری این پل به “پل دختر” به خاطر منتسب دانستن آن به نام ایزدبانو آناهیتا انجام شده است.
- مرمت و وضعیت فعلی:
- بنا به اطلاعات، بنای این پل در قرن چهارم هجری قمری مورد مرمت قرار گرفته است.
- در حال حاضر، تنها یک دهانه از هشت طاق پل باقی مانده است و جاده شماره ۳۷ از زیر آن عبور می‌کند.
- ابعاد و ویژگی‌ها:
- ارتفاع تنها طاق باقی‌مانده از پل ۱۸ متر از سطح آسفالت جاده و ۳۰ متر از آب رودخانه و عرض آن ۱۱٫۳۰ متر است.
- جهت پل نیز شرقی، غربی و طول آن ۲۷۰ متر است.
- وضعیت در فهرست آثار ملی ایران:
- پل کرودختر در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و انتظار ثبت جهانی را دارد.
پل کرودختر با ویژگی‌های تاریخی و معماری خود یکی از مقاصد جذاب گردشگری و فرهنگی در ایران است و نقش مهمی در حفظ تاریخ و فرهنگ منطقه دارد.
موقعیت جغرافیا پلدختر
موقعیت جغرافیا پلدختر
پلدختر یک شهر در استان لرستان در غرب ایران واقع شده است. موقعیت جغرافیایی آن تقریباً به صورت زیر است:
– عرض جغرافیایی: حدود 33.7487 درجه شمالی
– طول جغرافیایی: حدود 47.6062 درجه شرقی
جاذبه‌ها و ویژگی‌های منحصر به فرد
اکنون نوبت به برسی جاذبه های گردشگری منحصر به فرد شهر پلدختر میپردازیم:
تالاب های پلدختر
تالاب های پلدختر
در شهرستان پلدختر، 11 تالاب وجود دارند که به عنوان مکان‌های مهم برای پرنده‌نگری شناخته می‌شوند. این تالاب‌ها زیستگاه بیش از 15 گونه پرنده مهاجر از جمله چنگر، کشیم، خوتکا، غاز خاکستری، قوی گنگ، حاجی لک‌لک، اگرت، حواصیل و … هستند. همچنین، گیاهانی چون سرخس آبزی، پونه، یونجه، شبدر، جلبک سبز، شقایق و خار شتر این مناطق را زیبا و جذاب می‌کنند. در ادامه، به معرفی برخی از تالاب‌های فصلی و دائمی پلدختر میپردازیم:
| نام تالاب | مساحت (هکتار) | واقعیت |
|---|---|---|
| تالاب تکانه | 5 | در ارتفاعات چول شهرستان پلدختر واقع شده و پوشیده از نیزار است. |
| تالاب لفانه یک و دو | 10 | منطقه شکارممنوع و پوشیده از نیزار، تحت حمایت و توجه قرار گرفته است. |
| تالاب زردابه | 2 | جزو مناطق شکار ممنوع و میزبان انواع جانوران آبزی و گیاهانی چون سرخس آبزی می‌باشد. |
| تالاب سیاه | 1.5 | کوچک‌ترین تالاب شهرستان پلدختر، زیستگاه پرندگان بومی و مهاجر است. |
| تالاب بلمک | 14 | بزرگ‌ترین تالاب شهرستان که متاسفانه بخشی از آن به مزرعه تبدیل شده است. |
| تالاب جمجمه | 3.7 | زیستگاه پرندگان مهاجر و منطقه شکارممنوع از نیزار. |
| تالاب کبود | 4 | – |
| تالاب تاف یک و دو | 5 | – |
| تالاب گلم سوزه | 2 | – |
| تالاب پیکه | 3.5 | – |
این جدول به صورت خلاصه برخی از تالاب‌های شهرستان پلدختر را نشان می‌دهد، هر کدام با ویژگی‌ها واقعیت خاص خود.
آبشار افرینه
آبشار افرینه
آبشار افرینه، یکی از زیباترین جاذبه‌های طبیعی استان لرستان، در روستای افرینه، میان خرم‌آباد و پلدختر واقع شده است. این آبشار از پرآب‌ترین و جذاب‌ترین آبشارهای لرستان به شمار می‌رود. با ارتفاع حداکثر ۲۰ متر، آبشار افرینه از ترکیب چندین آبشار کوچک و بزرگ تشکیل شده است.
دسترسی آسان به این جاذبه طبیعی، آن را به یک مقصد پرطرفدار برای گردشگران در فصول بهار و تابستان تبدیل کرده است. سرچشمه این آبشار در شهر خرم‌آباد واقع شده و پس از تلاقی دو رود افرینه و چمشک، شروع به ساختار دهنده آبشار می‌کند. آب این آبشار مسیر خود را ادامه داده و در نهایت به رودخانه کشکان می‌پیوندد.
آبشار افرینه چهار فصله بوده و در تمام طول سال از حوضچه‌های پرآبی برخوردار است. این ویژگی موجب می‌شود که گردشگران به مدت طولانی از زیبایی و شگفتی این جاذبه طبیعی بهره‌مند شوند.
| ویژگی | مشخصات |
|---|---|
| نام آبشار | آبشار افرینه |
| موقعیت جغرافیایی | روستای افرینه، بین خرم‌آباد و پلدختر، استان لرستان |
| ارتفاع آبشار | حداکثر ۲۰ متر |
| تشکیل شده از | چندین آبشار کوچک و بزرگ |
| دسترسی | آسان |
| فصل‌های مشاهده | بهار و تابستان |
| سرچشمه | در شهر خرم‌آباد |
| تلاقی رودها | افرینه و چمشک |
| جذب گردشگران | بله |
| ویژگی‌های طبیعی دیگر | حوضچه‌های پرآب در تمام طول سال |
دره خزینه پلدختر
دره خزینه پلدختر
جاذبه‌ای منحصر به فرد و زیبا، در مسیری میان پلدختر و اندیمشک، در حاشیهٔ روستای خزینه، آرام گرفته است. این دره اثرات طولانی مدت فرسایش را به وضوح نشان می‌دهد، گویی از دهه‌ها سفرهای پرماجرا گذر کرده و شکل فعلی خود را به‌خود آورده است. از زوایای مختلف، دره خزینه یکی از جاذبه‌های طبیعی فراموش‌نشدنی ایران است، که با لطافت خاص خود به دل‌ها نشسته است. بلندترین پل معلق ایران نیز در این دره فراهم آمده که به عنوان یک اثر هنری زیبا و معماری برجسته شناخته می‌شود. دره خزینه با شباهت‌های زیادی به گرندکانیون آمریکا به چشم می‌خورد، افتراقاتی که جذابیت و زیبایی خاص خود را به این منطقه اضافه کرده‌اند.
بیشتر بخوام درباره دره خزینه توضیح بدم:
دره خزینه، معروف به گرند کنیون ایران، یک جاذبه فرهنگی و طبیعی منحصر به فرد در مسیر پلدختر به اندیمشک، با یک گذشتهٔ برجسته است. این دره پیشینه‌ای طولانی از فرسایش را در خود جای داده و در گذشته به خاطر داشتن بلندترین پل معلق ایران و حتی خاورمیانه، شهرت فراوانی داشت. پل زیبا و استواری بر روی رودخانهٔ کرخه با ارتفاع ۱۱۲ متر این دره را به یک مقصد گردشگری محبوب تبدیل کرده بود، اما متأسفانه در سال ۱۳۹۷ توسط ناشناسان تخریب شد.
فرسایش طولانی مدت این منطقه، زیبایی‌های منحصر به فردی را به وجود آورده است. رودخانه سیمره که از میان دره عبور می‌کند، به عنوان یکی از زیباترین عناصر آن شناخته می‌شود. پیچ نعل اسبی با صخره‌های خود در وسط دره، یکی از جاهایی است که تصور می‌کنید بر روی لبه‌ی یک ساختمان طبقه‌ی ۲۹ ایستاده‌اید و پایین‌تر از شما رودخانه به آرامی جریان دارد.
دره خزینه گستره‌ای از فعالیت‌های تفریحی را فراهم می‌کند، از کوهنوردی و صخره‌نوردی گرفته تا کمپینگ و تفریحات آبی. اینجا یک مقصد چندوجهی برای گردشگران علاقمند به تجربه زیبایی‌های طبیعت و ماجراجویی است.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| موقعیت جغرافیایی | دره خزینه در مسیر پلدختر به اندیمشک و در حاشیهٔ روستای خزینه واقع شده است. |
| تاریخچه و فرسایش | این دره تأثیرات طولانی مدت فرسایش را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد که از دهه‌ها سفرهای پرماجرا گذر کرده است. |
| بلندترین پل معلق ایران | مکان بلندترین پل معلق ایران نیز در این دره واقع شده بود، که متأسفانه در سال ۱۳۹۷ تخریب شد. |
| رودخانه سیمره | رودخانهٔ سیمره که از وسط دره عبور می‌کند، به عنوان یکی از زیباترین عناصر منطقه شناخته می‌شود. |
| شباهت با گراند کنیون آمریکا | دره خزینه شباهت‌هایی به گراند کنیون آمریکا دارد و افتراقات بین این دو منطقه جذابیت خاصی را ایجاد کرده است. |
| تنوع فعالیت‌های تفریحی | این منطقه گستره‌ای از فعالیت‌های تفریحی از جمله کوهنوردی، صخره‌نوردی، کمپینگ و تفریحات آبی را فراهم می‌کند. |
| تخریب بلندترین پل معلق | متأسفانه در سال ۱۳۹۷، بلندترین پل معلق ایران توسط ناشناسان تخریب شد، اما دره خزینه همچنان به عنوان یک مقصد گردشگری جذاب باقی مانده است. |
تنگه هلت پلدختر
تنگه هلت، یکی از مقاصد دیدنی و آرام‌بخش در مسیر آزادراه خرم آباد – اندیمشک واقع شده و از جذاب‌ترین نقاط گردشگری پلدختر به حساب می‌آید. این مکان دقیقاً آن جاست که صدای آرام و آراسته‌ای حاکی از نجوای آب رودخانه با صخره‌ها، آرامش را به ذهن انسان منتقل می‌کند.
این دره شگفت‌انگیز با مسیر آبی رودخانه زال که از میان دیواره‌های صخره‌ای گذر می‌کند، زیبایی و جلبه‌ی خاص خود را به نمایش می‌گذارد. عمق آب در تنگه به حدود ۱٫۵ متر می‌رسد و پیمایش این تنگه حدوداً ۱.۵ تا ۲ ساعت به طول می‌انجامد. جالب است بدانید که ورودی تنگه چند سال پیش زیر آب بوده و تازمانی که سیلاب‌ها مسیر آن را باز کردند، این مکان شگفت‌انگیز به نمایش درآمد.
سفر به تنگه هلت نیازمند مهارت‌های شنا و صخره‌نوردی، همراهی تورهای معتبر و راهنمایان مجرب است. با وجود تخته سنگ‌های بزرگ و چالش‌های صخره‌نوردی در برخی قسمت‌ها، این تجربه می‌تواند برای علاقمندان به ماجراجویی و طبیعت، تجربه فراموش‌نشدنی باشد.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| نام مکان | تنگه هلت |
| موقعیت جغرافیایی | در مسیر آزادراه خرم آباد – اندیمشک، شهرستان پلدختر، استان لرستان |
| ویژگی‌های جذابیت | – صدای آرام و آراسته‌ی آب رودخانه با صخره‌ها که آرامش را منتقل می‌کند. |
| – مسیر آبی رودخانه | مسیر زیبای رودخانه زال که از میان دیواره‌های صخره‌ای عبور می‌کند. |
| عمق آب در تنگه | حدود ۱٫۵ متر |
| مدت زمان پیمایش | حدود ۱٫۵ تا ۲ ساعت |
| مهارت‌های مورد نیاز | مهارت‌های شنا و صخره‌نوردی |
| تجهیزات مورد نیاز | وسایل شنا، تجهیزات صخره‌نوردی، لباس مناسب، کفش‌های چسبنده و کلاه شنا |
| توصیه برای بازدیدکنندگان | حضور همراه با تورهای معتبر و راهنمایان مجرب، آشنائی با مهارت‌های اساسی شنا و صخره‌نوردی |
پل کلهرت پلدختر
پل کلهرت یکی از بلندترین و مهم‌ترین پل‌های تاریخی ایران محسوب می‌شود. در زیر توضیحاتی بیشتر در مورد این پل و ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن آمده است:
- موقعیت جغرافیایی:
- پل کلهرت در روستای دمرود شاکرمی بخش معمولان از توابع شهرستان پلدختر و روی رود کشکان قرار دارد.
- این پل در جهت شرقی به غربی واقع شده و ارتفاع آن حدود ۹۱ متر است.
- ساختار و ابعاد:
- پل شامل چهار پایه است که از سطح زمین تا قسمت بالایی ۲۶ متر ارتفاع دارند.
- دهانه‌ی پل نیز با ارتفاع ۲۶ متر، به‌عنوان یکی از بلندترین پل‌های تاریخی ایران شناخته می‌شود.
- ویژگی‌های منحصربه‌فرد:
- وجود سکویی در داخل دو پایه اصلی پل که از ۱۲ پله ساخته شده و احتمالاً به‌عنوان پشت‌بند از آن استفاده می‌شده است.
- رنگ ملاط پل در قسمت پایه‌ها متمایل به قرمز است، با استفاده از شن قرمز و گیاه “تره پی”.
- قدمت پل به دوره هخامنشیان بازمی‌گردد، اما بسیاری از بخش‌های آن به دوره بدر بن حسنویه (۳۷۴ هجری قمری) نیز مربوط هستند.
- کتیبه تاریخی:
- در قسمت غربی پل، بالاتر از مسیر گذر، کتیبه‌ای به خط کوفی مورق و زبان عربی قابل مشاهده است.
- در این کتیبه، تاریخ ساخت پل در قرن چهارم و سال ۳۷۴ هجری قمری ذکر شده است.
- آسیب‌ها و حفاظت:
- پل کلهرت در سیل سال ۱۳۹۸ لرستان آسیب بسیاری دیده است.
- امیدواریم که مسئولان با توجه به اهمیت این اثر تاریخی، اقدامات لازم برای حفاظت از آن را به عمل آورند.
غار کوگان پلدختر
غار کوگان با تاریخچه‌ای به دوره اشکانیان بازمی‌گردد و معماری صخره‌ای و ساختار منظم آن از اهمیت تاریخی و فرهنگی ویژه‌ای برخوردار است. وجود پنجره‌های غار که به کوهستان و رودخانه منطقه مشرف هستند نیز می‌تواند جذابیت این مکان را افزایش دهد.
همچنین، اطلاعات دربارهٔ دارا بودن حمام و سرویس بهداشتی درون غار نشان‌دهندهٔ ابعاد فرهنگی و زندگی در زمانهای باستانی است. با این‌حال، به دلیل دسترسی سخت و نیاز به تجهیزات وسایل کوهنوردی، بازدید از این غار ممکن است برای عموم مردم چالش برانگیز باشد.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| نام غار | غار کوگان |
| تاریخچه | به دوره اشکانیان بازمی‌گردد |
| نوع غار | غار صخره‌ای |
| ساختار منظم | دارای معماری صخره‌ای و ساختار منظم با اهمیت تاریخی و فرهنگی |
| پنجره‌ها | وجود پنجره‌های غار که به منظر کوهستان و رودخانه منطقه مشرف هستند |
| اهمیت تاریخی و فرهنگی | دارای اهمیت تاریخی و فرهنگی ویژه |
| تجهیزات وسایل کوهنوردی | با توجه به دسترسی سخت و نیاز به تجهیزات وسایل کوهنوردی، بازدید چالش‌برانگیز است. |
| امکانات داخلی | حمام و سرویس بهداشتی داخلی غار، نشان‌دهنده ابعاد فرهنگی و زندگی در زمانهای باستانی |
| دسترسی | دسترسی سخت به دلیل نیاز به تجهیزات وسایل کوهنوردی |
غار کلماکره پلدختر
غار کلماکره یکی از مکان‌های تاریخی و طبیعی مهم ایران است. این غار در نزدیکی روستای طاق ملک حسین، در شرق آخرین دره‌های صخره‌ای کوه آهکی مله واقع شده است. نام “کلماکره” از گویش لری گرفته شده و به معنای محل استقرار کل (بز کوهی نر) و درخت انجیر است.
در ورودی غار، پیشانی آن حدود ۱٫۵ متر پایین‌تر از دهانه‌اش قرار دارد، که این خاصیت باعث ماندگاری رازهای غار به مدت زمان طولانی شده است. غار کلماکره دارای ۴,۳۰۰ متر وسعت است و شامل چهار تالار نسبتاً بزرگ است که هرکدام دارای ستون‌های رسوبی و آویزهای زیبا هستند. برخی از آویزها ارتفاعی تا ۱۵ متر دارند.
این غار حاوی انواع زیبایی‌های طبیعی از جمله استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌های طلایی، حوضچه‌های پرآب، دهلیزها و حفره‌ها، آبچال‌ها، ستون‌های رسوبی و سقف‌آویزهای جذاب است.
تاریخچه غار به حدود ۲,۷۰۰ سال پیش باز می‌گردد. برخی باور دارند که غار کلماکره یکی از مهم‌ترین خزانه‌های حکومت‌های ایران باستان، از جمله هخامنشیان و ساسانیان، بوده است. اما نظریه‌های دیگر این غار را به دوره نوعیلامیان و ماقبل هخامنشیان می‌اندازند و معتقدند که این گنجینه ممکن است میراث یا هدایای پادشاهان مختلف باشد.
اشیایی که از غار کلماکره به دست آمده، از جمله پیکره‌ها، بشقاب‌ها، کاسه‌های ماهی بادامی، جام شیردال (معروف به سلطان کلماکره) و تکوک‌های نفیس هستند. این اشیاء بخشی از موزه‌ها و مجموعه‌های هنری بین‌المللی همچون لوور، موزه بریتانیا و موزه متروپولیتان نیویورک را تزئین می‌کنند، و برخی دیگر در موزه‌های ایران باستان و قلعه فلک‌الافلاک در خرم‌آباد به نمایش گذاشته شده‌اند.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| نام غار | غار کلماکره |
| موقعیت جغرافیایی | نزدیک روستای طاق ملک حسین، در شرق آخرین دره‌های صخره‌ای کوه آهکی مله |
| نام محل در گویش لری | “کلماکره” به معنای محل استقرار کل (بز کوهی نر) و درخت انجیر است. |
| پیشانی غار | حدود ۱٫۵ متر پایین‌تر از دهانه‌اش |
| مساحت غار | ۴,۳۰۰ متر وسعت |
| تالارها | چهار تالار نسبتاً بزرگ با ستون‌های رسوبی و آویزهای زیبا |
| ارتفاع آویزها | برخی آویزها ارتفاعی تا ۱۵ متر دارند |
| زیبایی‌های طبیعی | استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌های طلایی، حوضچه‌های پرآب، دهلیزها و حفره‌ها، آبچال‌ها، ستون‌های رسوبی و سقف‌آویزهای جذاب |
| تاریخچه | به حدود ۲,۷۰۰ سال پیش بازمی‌گردد |
| اهمیت تاریخی و فرهنگی | به دوره‌های اشکانیان، ساسانیان، نوعیلامیان و ماقبل هخامنشیان بازمی‌گردد |
| اشیاء یافت‌شده از غار | پیکره‌ها، بشقاب‌ها، کاسه‌های ماهی بادامی، جام شیردال (سلطان کلماکره) و تکوک‌های نفیس |
| موقعیت اشیاء یافت‌شده | در موزه‌ها و مجموعه‌های هنری بین‌المللی همچون لوور، موزه بریتانیا و موزه متروپولیتان نیویورک |
| دسترسی سخت | دسترسی سخت به دلیل نیاز به تجهیزات وسایل کوهنوردی |
گورستان چشمک پلدختر
در پشت تنگه چمشک و در ناحیه‌ای به نام «می‌چاکو»، گورستان چشمک واقع شده است؛ یک ارث باستانی از دوران اشکانی با وسعتی حدود ۳,۰۰۰ متر مربع. این گورستان، که گنجینه‌ای از تاریخ باستان ایران را در خود جای داده، گنجینه‌ای با ارامش و حرمت است. فواصل بین گورها در این ناحیه، که به صورت شمالی به جنوبی چیده شده‌اند، حدود چهار تا پنج متر است. هر قبر با ابعاد ۴٫۵ متر طول و ۱٫۵ متر عرض، با سنگ‌هایی به طول ۱٫۵ متر و عرض ۸۰ سانتی‌متر به طور زیبا طاق‌بندی شده است.
این گورستان، یک مرکز ارزشمند برای مطالعه تاریخ و فرهنگ اشکانیان است ولی متاسفانه به علت حفاری‌های غیرمجاز برای یافتن گنج، بسیاری از قبور غارت شده‌اند. امروزه، جزئیاتی از این گنجینه باستانی به جز چند گور غارت‌شده باقی نمانده است. سفال‌های منقوش از دوران پارتیان نیز بر روی تپه و اطراف گورها کشف شده‌اند، که نشان از تاثیرات فرهنگی و هنری در این ناحیه در طول تاریخ دارند.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| نام گورستان | گورستان چشمک |
| دوره ساخت | دوره اشکانیان |
| مساحت | ۳,۰۰۰ متر مربع |
| مکان و محل قرارگیری | پشت تنگه چمشک، در محلی به نام “می‌چاکو” |
| فاصله بین گورها | چهار تا پنج متر |
| ابعاد قبرها | طول ۴٫۵ متر و پهنا ۱٫۵ متر |
| ساختار طاق‌بندی قبرها | با سنگ‌های به طول ۱٫۵ متر و عرض ۸۰ سانتی‌متر طاق‌بندی شده‌اند |
| وضعیت فعلی گورستان | بخاطر حفاری برای یافتن گنج، بخشی از گورها غارت شده و اکنون تعدادی از آن‌ها باقی مانده است. |
| سفال‌های کشف‌شده | سفال‌ها با منقوشات از دوره پارتیان نیز در محوطه گورستان کشف شده‌اند. |
مقبره حیات الغیب پلدختر
مقبره حیات‌الغیب، شاهکاری از هنر و معماری، از دو بنا بزرگ تشکیل شده که از نمونه‌های معنوی و تاریخی در ایران به حساب می‌آید. این مقبره در تپه‌ای واقع در نزدیکی روستای حیات‌الغیب، که حدود ۴۵ کیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد و در مسیر جاده خرم‌آباد به اهواز قرار دارد، یکی از نقاط زیبا و تاریخی این منطقه است.
دو بنا در این مقبره به چشم می‌آیند؛ بنای بزرگ‌تر که مدفن محمد بن احمد رضی‌الدین (یکی از نوادگان امام موسی کاظم (ع) و ملقب به «حیات‌الغیب») را در خود جای داده است، و بنای کوچک‌تر که به نام «گنبد الیاس» شناخته می‌شود و به حکم‌رانان لر کوچک تعلق دارد.
این مقبره، که در حال حاضر به عنوان گورستان محل دفن مردم به کار می‌رود، در دوران قاجاریه ساخته شده و تاریخ ساخت آن با کتیبه‌های سنگی در داخل بنا ثبت شده است. با این حال، برخی معتقدند که ساختار اصلی، در دوره صفویه ایجاد شده و در دوره‌های بعدی توسعه یافته است.
با نقوش کبوتر و گچبری‌هایی به شکل گل، مقبره حیات‌الغیب به یک اثر هنری زیبا تبدیل شده است. این مقبره به عنوان یکی از آثار ملی ایران در فهرست به ثبت رسیده و از جذابیت‌های تاریخی و فرهنگی این منطقه به شمار می‌آید.
پل گاومیشان پلدختر
پل گاومیشان یکی از جاذبه‌های تاریخی و معماری در ایران است. این پل در استان لرستان واقع شده و از جمله پل‌های باستانی ایران به حساب می‌آید.
پل گاومیشان، با واقعیتی در فاصله ۳۰ کیلومتری پلدختر و ۱۵ کیلومتری شهرستان دره شهر، به عنوان یکی از نمادهای تاریخی منطقه جا افتاده است. این سازه با فاصله‌ای بین دو استان مهم لرستان و ایلام، در محدودهٔ مرزی زیبا و تاریخی قرار گرفته است.
این پل، که به طول ۱۷۸ متر، ارتفاع ۲۴ متر و طول حدود ۲۳۰ متر شکل گرفته است، از دوران باستان گرفته تا به امروز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین پل‌های تاریخی غرب ایران شناخته می‌شود. این اثر مهندسی بی‌نظیر در جهت شمال شرقی به جنوب غربی بر فراز رودخانه‌های کشکان و سیمره قرار دارد.
ساختار پل، با استفاده از پایه‌های مدور و قطور با سنگ‌های بزرگ و طاق‌هایی از آجر به ابعاد ۲۰ در ۲۵ سانتی‌متر، به عنوان یک شاهکار فنی و پیچیده مطرح است. در دالان ستون میانی، پله‌هایی حاکی از این است که گاومیشان به‌عنوان یک پل ارتباطی نه‌تنها خدمت رسانی کرده بلکه به‌عنوان محلی برای سرپناه گاومیشان نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
این شاهکار تاریخی در دوره قاجاریه توسط والیان پشتکوه مرمت و بازسازی شده است. اسم این پل، طبق برخی نظرات تاریخی، به دلیل فعالیت‌های پرورش گاومیش در این ناحیه انتخاب شده است. با این حال، اهمیت گاو در آیین مهرپرستی نیز ممکن است تأثیر گذار بر نامگذاری این پل باشد. این اثر تاریخی نیز در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، افتخاری که نشان از ارزش و اهمیت تاریخی و فرهنگی این سازه دارد.
اطلاعات ارائه شده در مورد “پل گاومیشان” نشان‌دهنده یک سازهٔ تاریخی و فرهنگی مهم در منطقهٔ جغرافیایی ایران است. در ادامه، توضیحات بیشتری در مورد این پل و اهمیت تاریخی آن آورده شده است:
- موقعیت جغرافیایی:
- “پل گاومیشان” در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرستان پلدختر و ۱۵ کیلومتری شهرستان دره‌شهر واقع شده است.
- در محدودهٔ مرزی بین دو استان مهم لرستان و ایلام قرار دارد.
- ابعاد و ساختار پل:
- طول پل حدود ۱۷۸ متر، ارتفاع ۲۴ متر و طول کلی حدود ۲۳۰ متر است.
- از دوران باستان تا به امروز به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین پل‌های تاریخی غرب ایران شناخته می‌شود.
- ساختار مهندسی:
- از پایه‌های مدور و قطور با سنگ‌های بزرگ و طاق‌هایی از آجر به ابعاد ۲۰ در ۲۵ سانتی‌متر برخوردار است.
- شاهکار فنی و پیچیده ایجاد شده که در دوران قاجاریه توسط والیان پشتکوه مرمت و بازسازی شده است.
- استفاده از پل:
- پل گاومیشان نه تنها به عنوان یک پل ارتباطی بلکه به عنوان محلی برای سرپناه گاومیشان نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
- تاریخچه و نامگذاری:
- این پل در دوره قاجاریه توسط والیان پشتکوه مرمت و بازسازی شده است.
- نام “گاومیشان” به دلیل فعالیت‌های پرورش گاومیش در این ناحیه انتخاب شده است، اما احتمالاً اهمیت گاو در آیین مهرپرستی نیز نقش داشته است.
- ثبت در فهرست آثار ملی ایران:
- این اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است، که نشان از ارزش و اهمیت تاریخی و فرهنگی این سازه دارد.
پل تلخاب پلدختر
پل تلخاب که در پلدختر واقع است یک سازه پل تاریخی با ارتباط به دوران ساسانی است و در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در زیر توضیحات بیشتری در مورد ویژگی‌ها و تاریخچه‌ی این پل آمده است:
- موقعیت جغرافیایی:
- پل تلخاب بر فراز رودی به همین نام در دهستان جلوگیر و در ۵۰۰ متری غرب روستای برج کبود واقع شده است.
- قدمت و ثبت ملی:
- قدمت این پل به دوره ساسانی بازمی‌گردد.
- در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است که نشان از اهمیت تاریخی و فرهنگی آن دارد.
- مصالح ساختاری:
- در ساخت این پل از مصالحی چون لاشه سنگ و ساروج استفاده شده است.
- ابعاد و ساختار:
- طول پل تلخاب ۹۱ متر و ارتفاع آن ۹ متر است.
- سطح گذر آن هفت متر است، اما در دو انتهای پل به ۱۱ متر می‌رسد.
- پل دارای چهار دهانه با ارتفاع هشت متر و پوشش طاق چشمه‌ها و رهنمون‌ها از نوع نیم‌دایره می‌باشد.
- جداره خارجی پل با سنگ‌های خوش تراش نماکاری شده است.
- کتیبه تاریخی:
- در بالای قسمت فوقانی پایه میانی پل، قاب سنگی مستطیل شکلی با کتیبه‌ای هفت سطری به خط نستعلیق قرار دارد.
- در کتیبه ذکر شده است که در عصر اعلیحضرت رضا شاه پهلوی، عمل معمار یوسف فشنگچی قزوینی انجام شده است.
پل تلخاب در پلدختر نشان از اهمیت تاریخی و معماری این پل دارد و حفاظت از آن به عنوان یک آثار ملی اهمیت دارد.
کاروان سرای چشمک پلدختر
کاروانسرای چشمک یا چمشک، یک آثار باارزش از دوره صفوی در شهرستان پلدختر است. این کاروانسرا در منطقه چشمک، در مسیر راه باستانی شاپورخواست به خوزستان واقع شده و دارای مساحتی بالغ بر ۴,۰۰۰ متر مربع است. شکل اصلی بنا به ارتفاع پنج متر، به‌صورت مستطیلی است و ورودی آن به‌سمت جنوب و هلالی شکل دارد.
کاروانسرای چشمک به عنوان یک کاروانسرای نمونه از نوع کاروانسراها با حیاط مرکزی شناخته می‌شود. این بنا طول و عرض باروی آن را به ترتیب ۴۸ و ۴۴ متر اعلام می‌کند. این کاروانسرا شامل سه حیاط و ۱۲ اتاق می‌شود که برخی از این اتاق‌ها برای سکونت کاروانیان و برخی دیگر برای نگهداری چهارپایان به کار می‌رفته‌اند.
در ساختار این کاروانسرا از مصالحی همچون سنگ، گچ و ملاط استفاده شده است. بارویی آن با کنگره‌های نیم‌دایره شکل زیبایی به این ساختمان افزوده است. این کاروانسرا دومین منزل از خرم آباد به خوزستان محسوب می‌شود و پس از آن کاروانسرا‌های دیگری مانند قلعه نصیر، اوسر، می‌شوند، چارتا و قلعه رزه به چشم می‌خورند.
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| نام کاروانسرا | کاروانسرای چشمک یا چمشک |
| مکان و مساحت | منطقه چشمک، در مسیر راه باستانی شاپورخواست به خوزستان، مساحت بیش از ۴,۰۰۰ متر مربع |
| دوره ساخت | دوره صفوی |
| ارتفاع ساختمان | پنج متر |
| شکل بنا | مستطیلی با ورودی هلالی به‌سمت جنوب |
| نوع کاروانسرا | با حیاط مرکزی |
| ابعاد باروی | طول ۴۸ متر و عرض ۴۴ متر |
| تعداد حیاط و اتاق‌ها | سه حیاط و ۱۲ اتاق، برخی برای سکونت کاروانیان و برخی برای نگهداری چهارپایان |
| مصالح به‌کار رفته | سنگ، گچ، ملاط |
| تزیینات | بارویی با کنگره‌های نیم‌دایره شکل |
| تاریخچه و قدمت | قدمت این کاروانسرا به دوره صفوی بازمی‌گردد. |
| موقعیت جغرافیایی | در منطقه چشمک، در مسیر راه باستانی به خوزستان |